Tiêu cơ vân - Hội chứng mất cơ nguy hiểm khi tập luyện quá sức

Tiêu cơ vân - Hội chứng mất cơ nguy hiểm khi tập luyện quá sức

Tiêu cơ vân là một hội chứng tổn thương cơ bắp rất nguy hiểm, thậm chí dẫn đến tử vong nhanh chóng nếu không điều trị kịp thời. Điều đáng nói là tình trạng tiêu cơ vân có thể xảy ra khi bạn tập luyện quá sức chịu đựng hoặc chưa chuẩn bị kỹ càng cho buổi tập nặng.

Cơ vân là gì?

Cơ vân còn được gọi là cơ xương. Cơ này được cấu tạo bởi rất nhiều các sợi cơ nhỏ,  bó lại với nhau và gắn vào xương bằng gân. Cơ vân cũng là nhóm cơ duy nhất con người có thể chủ động điều khiển được. 

Cấu tạo cơ vân (hình ảnh chỉ mang tính chất minh họa)

Cơ vân bao gồm cơ bắp vùng đầu cổ, cơ bắp thân mình, cơ bắp chi trên và cơ bắp chi dưới.

Cơ vân đáp ứng chuyển động của xương, giúp cơ thể chúng ta di chuyển và giữ tư thế. Cơ vân bao bọc lấy xương để hạn chế các tổn thương xương khớp khi va chạm ngoại lực.

Tiêu cơ vân là gì?

Tiêu cơ vân còn gọi là ly giải cơ vân. Đây là trạng thái cơ bắp bị phá hủy quá mức do hoạt động thể dục thể thao vượt quá sức chịu đựng trong thời gian dài hoặc do các nguyên nhân khác.

Hệ thống các tế bào cơ vân bị dập nát và hủy hoại nghiêm trọng. Những thương tổn này sẽ làm giải phóng các thành phần của tế bào vào trong máu. Điển hình như Myoglobin, kali, photpho,... Nồng độ các chất tăng cao đột ngột khiến cơ thể bị mất cân bằng điện giải, rối loạn chuyển hóa và gây áp lực cho chức năng lọc máu của thận. 

Thông thường thận sẽ đảm nhận việc lọc các sắc tố Myoglobin. Tuy nhiên khi lượng chất này tăng quá nhiều sẽ làm tắc nghẽn cấu trúc lọc, dẫn đến suy thận nghiêm trọng.

Tiêu cơ vân là hội chứng nguy hiểm và dẫn đến nhiều biến chứng nhưng rất hay gặp trong cuộc sống hàng ngày. 

Nguyên nhân dẫn đến tình trạng tiêu cơ vân

Hội chứng tiêu cơ vân có thể xảy ra do một số nguyên nhân như:

Chấn thương trực tiếp: Các sự cố như tai nạn giao thông, sập nhà, sập hầm hay bất cứ chấn thương nào tác động mạnh làm đụng dập nặng, tổn thương nghiền ép cơ bắp đều có thể gây ra hội chứng tiêu cơ vân.

Vận động quá sức có thể dẫn đến tiêu cơ vân (hình ảnh chỉ mang tính chất minh họa)

Vận động cơ bắp quá sức chịu đựng: Các buổi tập “hành xác”, đẩy cơ bắp vượt giới hạn chịu đựng rất dễ dẫn đến tiêu cơ vân. Khi bạn tham gia một buổi tập quá nặng mà chưa có sự chuẩn bị, áp lực đè lên cơ bắp là rất lớn. Nếu không lắng nghe dấu hiệu của cơ thể mà vẫn tiếp tục tập luyện sẽ dẫn đến tình trạng cơ bị phá hủy và hoại tử cơ.

Bỏng lạnh hoặc bỏng diện rộng liên quan đến giật điện hoặc sét đánh.

Ngoài ra một số trường hợp khác dẫn đến tiêu cơ vân có thể kể đến như sử dụng chất kích thích, nhiễm khuẩn, nhiễm toan hoặc do các yếu tố di truyền.

Những người có nguy cơ cao mắc phải hội chứng tiêu cơ vân là:

• Vận động viên, gymer tham gia buổi tập rèn sức bền hoặc tập cường độ cao mà không có sự chuẩn bị hợp lý và không phân chia quãng nghỉ phù hợp

• Nạn nhân các vụ sập nhà, sập hầm bị vùi lấp,...

• Lính cứu hỏa

• Những người phải tham gia huấn luyện quân đội, huấn luyện thể chất đặc biệt mà trước đây không có thói quen vận động

• Những người có bệnh di truyền liên quan đến tiêu cơ vân

• Người đang sử dụng chất kích thích trong thời gian dài

Các triệu chứng tiêu cơ vân

Triệu chứng rõ ràng nhất của tiêu cơ vân là đau nhức cơ bắp. Do triệu chứng này khá dễ nhầm lẫn với tình trạng đau cơ bình thường sau tập nên nhiều người dễ bỏ qua. Tuy nhiên nếu bạn bị đau nhức cơ bắp trong nhiều ngày sau đó, kèm theo những dấu hiệu dưới đây thì hãy đề phòng nguy cơ bị tiêu cơ vân.

Nước tiểu màu nâu hoặc nâu đỏ là một trong những triệu chứng tiêu cơ vân (hình ảnh chỉ mang tính chất minh họa)

• Cơ bắp đau nhức, có hiện tượng bị phù

• Nước tiểu màu nâu hoặc nâu đỏ. Lượng nước tiểu ít dần và sau đó không có nước tiểu nữa.

• Mất nước, cảm giác khát nước

• Mệt mỏi, đôi khi là mất ý thức

Đây là những triệu chứng rõ rệt cho thấy tiêu cơ vân đã làm biến chứng chức năng thận. Lúc này cần có sự can thiệp y tế kịp thời để tình trạng không diễn biến xấu hơn.

Tiêu cơ vân có nguy hiểm không?

Hội chứng tiêu cơ vân rất nguy hiểm, nhất là khi nó làm tắc nghẽn ống thận. Thận sẽ phải tăng cường hoạt động để bài tiết sắc tố Myoglobin cùng các thành phần tế bào khác. Tình trạng này nếu tiếp tục kéo dài sẽ dẫn đến hậu quả suy thận, thậm chí dẫn đến tử vong.

Ngoài ra, tế bào cơ bị hoại tử cũng làm tăng áp lực giữa các khoang cơ, gây nên hội chứng chèn ép khoang. Hội chứng này làm tăng áp lực mô mềm trong khoang kín. Điều này dẫn đến thiếu máu mô cục bộ và phù nề.

Sự giải phóng kali, photpho vào máu do tiêu cơ vân cũng dẫn đến rối loạn điện giải.

Mất bao lâu để phục hồi tiêu cơ vân?

Với những người bị tiêu cơ vân chưa ảnh hưởng đến chức năng thận có thể mất vài tuần để phục hồi hoàn toàn.

Trong trường hợp đã xảy ra biến chứng thận cần phải điều trị theo phác đồ của bác sĩ trong thời gian dài.

Hướng dẫn luyện tập phòng tránh tiêu cơ vân

Sự đột phá trong tập luyện có thể mang lại những thành quả tuyệt vời. Tuy nhiên việc cố gắng quá sức lại dễ dẫn đến những tổn thương cơ bắp nghiêm trọng. Bạn hoàn toàn có thể chủ động phòng tránh tiêu cơ vân xảy ra trong quá trình tập luyện chỉ với một số lưu ý sau đây.

Trước - trong - sau tập

Trước tập cần lên giáo án hợp lý và khởi động kỹ càng. Bạn cũng có thể chuẩn bị thêm các phụ kiện tập gym như găng tay, quấn cổ tay, đai lưng,... để hỗ trợ các bài tập nặng.

Sử dụng phụ kiện tập gym để hỗ trợ các bài tập nặng

Trong tập cần lắng nghe các dấu hiệu cơ thể. Khi bạn cảm giác cường độ tập đã vượt quá sức chịu đựng thì tốt hơn hết là nên dừng lại và nghỉ ngơi. Giữa các bài tập cũng nên phân bố quãng nghỉ phù hợp để giảm áp lực lên cơ bắp.

Bạn cần nhớ rằng gym là bộ môn thể thao tích lũy. Thành quả vượt trội đến với gymer là do quá trình tập luyện kiên trì nhiều tháng, thậm chí nhiều năm. Vì thế không nên thúc ép bản thân quá mức vì hội chứng tiêu cơ vân có thể xảy ra bất kỳ lúc nào.

Sau tập cần nghỉ ngơi thư giãn cơ bắp và uống đủ nước.

Gợi ý một số sản phẩm tăng sức bền trong buổi tập

Để cải thiện sức bền cho hệ thống cơ vân trong buổi tập nặng bạn cũng có thể sử dụng các sản phẩm creatine. 

Creatine là một chất có khả năng tích lũy năng lượng cho cơ bắp. Nhờ đó cơ bắp sẽ trở nên bền bỉ và dẻo dai hơn, đáp ứng tốt hơn các yêu cầu của buổi tập cường độ cao, buổi tập rèn luyện sức bền.

Creatine cũng có tác dụng cấp nước cho tế bào, giúp cơ bắp căng phồng hơn.

Một số sản phẩm Creatine cao cấp chính hãng đang được kinh doanh tại WheyStore:

• Amix Creapure Creatine Monohydrate: Loại creatine cao cấp nhất, hấp thụ nhanh nhất và ít tạp chất nhất hiện nay. Độ tinh khiết đến 99.99% và được áp dụng công nghệ siêu nghiền nhỏ giúp creatine nhanh tan và dễ thẩm thấu.

Amix Creatine Monohydrate Creapure 300g

650.000₫

800.000₫

-19%

2 đánh giá

Mua ngay Giao tận nơi hoặc nhận tại cửa hàng

Yêu thích

• Amix Creatine Monohydrate: Sản phẩm creatine cao cấp, không mùi không vị, độ tinh khiết cao và tăng sức bền cơ bắp hiệu quả.

Amix Creatine Monohydrate Micronized - 500g

590.000₫

850.000₫

-31%

Mua ngay Giao tận nơi hoặc nhận tại cửa hàng

Yêu thích

• Ostrovit Creatine Monohydrate: Creatine có nhiều mùi vị trái cây thơm ngon dễ uống.

Ostrovit Creatine Monohydrate 500g

470.000₫

680.000₫

-31%

Mua ngay Giao tận nơi hoặc nhận tại cửa hàng

Yêu thích

Lưu ý rằng sử dụng creatine chỉ làm tăng sức chịu đựng của cơ bắp, giúp cơ mạnh mẽ bền bỉ và nhiều năng lượng hơn. Bạn vẫn phải chủ động kiểm soát cường độ tập luyện để phòng tránh tiêu cơ vân cũng như có phương án xử lý kịp thời khi gặp phải hội chứng này.